Over Afghanistan wisselen militairen en politici zo vaak van strategie als een burger van onderbroek, schrijf ik dinsdag in De Pers. Binnen 27 uur vielen twee Nederlandse jongens in een oorlog zonder duidelijk strijdplan.... Niemand weet hoe de islamitische radikalen van de taliban en al Qaida-aanhangers in Afghanistan moeten worden aangepakt. Zo veel is duidelijk na acht jaar strijd. Uit een recent uitgelekt rapport blijkt dat ISAF-commandant Stanley McChrystal niet langer op de taliban wil jagen. Hij wil de bescherming van de bevolking prioriteit geven. Vrijwel direct werd de viersterren generaal, die leiding geeft aan de bijna 100.000 buitenlandse militairen in Afghanistan, teruggefloten door zijn eigen minister van Amerikaanse minister van Defensie. Deze Robert Gates wil een 'surg' een harde gewelddadige aanpak, zoals in Irak, waarbij extra militairen de ruggengraat moeten breken van de taliban. Zijn superieur, de Amerikaanse president Obama pleit op zijn beurt voor een 'civilian surge', gericht op de plattelandsontwikkeling om zo de arme boeren weg te drijven van de taliban.

Dick Leurdijk, deskundige vrede en veiligheid bij het instituut Clingendael, is inmiddels het spoor bijster. 'Op de Afghanistan conferentie eind maart in Den Haag hebben we met z'n allen toch al een nieuwe strategie afgesproken? Voor burgers in Nederland maar ook in Afghanistan is onze aanwezigheid inmiddels één groot mistgordijn.' De toenemende aanslagen die inmiddels over het hele land plaatsvinden en de corruptie bij de presidentsverkiezingen van 19 augustus maken vergroten de verwarring. In Duitsland woedt de laatste dagen een grote discussie over de rol van Duitse militairen na het bombardement op een gekaapt tankauto's in opdracht van een Duitse militair in de provincie Kunduz waarbij naast talibanstrijders tientallen burgers omkwamen. Duitsland wilde immers liever geen gevechtstaken uitvoeren. Zondag kwam de Nederlandse commando Kevin van de Rijdt, 26 jaar, om bij een vuurgevecht in het district Deh Rawod. Maandag sergeant-majoor Mark Leijsen, 44 jaar, reed op een bermbom ten noordoosten van Tarin Kowt. Terwijl Minister Eimert van Middelkoop de situatie in Uruzgan vorige maand 'reden tot optimisme' gaf. Nederland zeilde de afgelopen drie jaar van de smile and wave-strategie, via de inktvlek-strategie naar de drie D's-strategie. 

Leurdijk: 'Oud-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer zei dat je situatie aan de keukentafel moet kunnen uitleggen, anders wat we aan het doen zijn. Die duidelijkheid ontbreekt. De een wil deze kant op, de ander die kant.´

Ook de aanpak van opium werkverschaffer voor twee miljoen Afghanen vormt een twistpunt. De VS wil die hard aanpakken omdat drugsgelden de motor smeert van de taliban. Nederland hanteert een andere aanpak om te voorkomen dat de bevolking zich tegen de buitenlandse troepen keert en laat de teelt van papaver vrijwel ongemoeid.

Het aantal slachtoffers in deze oorlog neemt inmiddels schrikbarend toe. De eerste zes maanden van 2009 stierven ruim duizend burgers door oorlogsgeweld, een toename van bijna 25 procent met 2008. Het aantal omgekomen buitenlandse militairen bereikt in 2009 een recordhoogte. Begin september waren er al meer omgekomen (310) dan heel vorig jaar (294).

Groen Links Tweede Kamerlid Mariko Peeters die lange tijd in Afghanistan woonde, noemt de verwarring het logische gevolg van een 'missie zonder missie' waarvan de weeffout er al vanaf in is geslopen. 'We lieten de krijgsheren zitten en zetten de democraten buiten spel.' De wisselende strategieën maken de bevolking steeds cynischer, waarschuwt ze. 'Bij mijn laatste bezoek zag ik de anti-westerse houding toenemen. De bevolking weet dat bij de buitenlandse militairen hun welzijn niet langer centraal staat maar hun eigen exit-strategie. Hoe komen we zo snel mogelijk zonder gezichtsverlies weg.'

Lees De Pers

De foto is gemaakt in Deh Rawod in juli. Een politie-checkpoint.