We sturen 'onze jongens' graag op pad maar gewonde militairen kosten de Nederlandse samenleving inmiddels miljarden euro's. 'Bezint eer ge begint aan een nieuwe missie' want de doktersrekening loopt ongemerkt op. Bij de missie in Uruzgan zijn volgens Defensie 140 gewonden gevallen. 41 hebben blijvend letsel opgelopen. De eerste twee jaar van de uitzending kostte dat Defensie 53 miljoen euro. Voor de laatste 2 jaar wacht door het toenemend aantal gewonden zelfs een iets hoger bedrag. Dat maakt de nazorg door Defensie zo'n 10 procent bedraagt van de geschatte missiekosten van 1,4 miljard euro.

Maar dat is niet de hele onkostennota. Inmiddels kent Nederland zo'n 125.000 veteranen. Mannen en vrouwen die gevochten hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Nederlands-Indië (1945-1949) of een van de ruim 40 missies onder de vlag van de Verenigde Naties vanaf Korea in 1950.  De fysieke gewonden, die een been moeten missen zijn het meest opzichtig, maar drie tot viermaal vaker, voorzichtig geschat zo'n vijf procent van alle uitgezonden militairen, is er sprake van  psychische schade door oorlogsstress, de zogenaamde Post Traumatische Stress Stoornis. In Nederland zou dat anno 2010 neerkomen op 6.250 mannen en vrouwen die daardoor niet voluit kunnen werken. Advocaat Henk van der Meijden, die veel dossiers van veteranen behandeld: 'Mijn praktijk leert dat de helft van mijn cliënten werkloos dan wel arbeidsongeschikt raakt.´ Per individu kost een zieke ex-militair tussen een half miljoen en anderhalf miljoen euro kost aan invaliditeitspensioenen en uitkeringen. Een rekensom leert dat  de samenleving nu al ruim drie miljard euro kwijt is aan PTSS-gevallen onder veteranen.

De stroom aanvragen zal toenemen, verzekert de Harderwijkse advocaat Van der Meijden, nu er steeds meer jonge veteranen bijkomen, zoals die tussen 1979 en 1985 onder VN-vlag in Libanon hebben gediend maar ook recent in Irak. 'Uit de vier jaar Uruzgan zijn nog weinig PTTS-gevallen bekend omdat zoiets zich vaak pas na lange tijd openbaart. Maar er is enorm gevochten  dus over tien jaar spreek je naar verwachting over aanzienlijke aantallen.' Van der Meijden vindt overigens niet dat Defensie alleen hoeft te bloeden. 'Het is een verplichting van het rijk.'

Voor veteranen die zijn uitgezonden voor 1 juli 2007 en die hun carrière verknalt zagen door verwonding wacht bovendien een extra schadeloosstelling, een soort smartengeld, afgedwongen door  de nationale ombudsman Alexander Brenninkmeijer en de militaire vakbonden als de ACOM en AFMP.  'Er liggen zo'n duizend dossiers en de prognose is dat het tussen de 100 en 150 miljoen euro kost,' zegt Tweede Kamerlid Angelien Eijsink. 'Het zijn zaken die we hebben laten liggen.' Volgens de PvdA-ster,  die zich al jaren inspant voor het wel en wee van militairen, moet in de toekomst bij iedere  missie vooraf een post worden vrijgemaakt voor de zorg. 'Bij de kabinetsformatie moet deze schadeloosstelling onderwerp van gesprek zijn. En ook een nieuwe veteranenwet moet een eind maken aan ondoorzichtige regelingen want niemand heeft voldoende idee wat het ons nu allemaal kost.'  

Het ministerie van Defensie wil niet inhoudelijk reageren op de declaraties : 'Wij willen geen voeding geven aan speculaties omdat deze de zorg voor veteranen tekort kan doen of verkeerde verwachtingen kan wekken. Psychische klachten blijken bijvoorbeeld steeds beter te voorkomen en te behandelen. Welke effecten dat zal hebben op de kosten van veteranenzorg is onduidelijk.'

Het artikel Missies kosten miljoenen aan nazorg staat in De Pers en is de eerste in een serie over 'Afghanistan wat  nu?!'

De foto nam ik vorige week van veteraan Rob Stolk op het strand van Bleoemendaal. Ruim tien jaar geleden schreef ik over zijn PTTS opgelopen in Libanon. Een paar jaar geleden raakte zijn auto  'op onverklaarbare wijze' een pilaar van een viaduct op de A4 en sindsdien slijt de voormalige brandweerduiker zijn dagen in een rolstoel.